Regels en tradities

 

Gehouden op vrijdagavond 11 jan. 2013 door: Arianne

 

Je moet zaterdagavond 12 uur thuis zijn, je moet een hoed op naar de kerk, je mag niet vloeken en je mag als vrouw geen broeken dragen. Je mag niet stelen, je moet je rijkdom delen met je naaste. Je moet en je mag niet.. iedereen kan wel een hele waslijst aan regeltjes, wetten en tradities bedenken waar we ons aan moeten houden. Binnen de reformatorische gezindte zijn er tientallen regels en tradities. Sommige kun je gewoon in de Bijbel lezen en andere ‘horen’ gewoon zo. Heel handig dat er leefregels zijn. Het wordt alleen moeilijk wanneer je buurvrouw die naast je zit in de kerk wel mag, wat bij jou thuis verboden wordt. Of als je op je school de enige bent die geen broek mag dragen, of als je aan je collega moet uitleggen waarom je wel naar de radio luistert, maar niet naar een concert van Nick en Simon mag. Naar welke regels luister je wel en welke traditie kunnen we beter zo snel mogelijk laten vallen?

Als eerste willen we gaan kijken waarom er regels zijn. Dan kijken we wie de regels geeft en waar ze vandaan komen. En als laatste kijken we wat we met die regels moeten, moeten we ze gehoorzamen of maakt het bij sommige regels niet uit wat je er mee doet?

Jullie weten allemaal wel dat ik de PABO doe en straks juf ben. Binnen een school zijn er vaak algemene regels waar iedereen zich aan moet houden. ‘Je bent aardig voor elkaar’, ‘wij rennen niet op de gang’ en allerlei andere regels en afspraken. Als ik een verhaal aan het vertellen ben, wil ik graag dat iedereen luistert. Het zou storend zijn als iemand er dan doorheen gaat praten. Als ik een vraag stel is het makkelijk als de kinderen vingers opsteken of als ze pas gaan praten als ze een beurt krijgen. Ik zou er niet aan moeten denken dat alle 25 kinderen bij elke vraag door de klas het antwoord roepen. Het zou een verschrikkelijke rommel worden als de kinderen zelf mogen weten wanneer ze naar de wc gaan of als ze zelf mogen bepalen wanneer en hoe laat ze naar school komen. Gelukkig zijn er afspraken en regels! Dat zorgt voor orde, structuur en rust.

Zo is het ook binnen een land, een bedrijf, gemeente en een gezin. Er worden regels gemaakt en gehandhaafd om voor een goede leefwereld te zorgen. Natuurlijk is het soms leuk om die regels zo veel mogelijk te overtreden of uit te proberen, maar daar zijn ze niet voor gemaakt. Regels zijn er voor om grenzen aan te geven. Het is eigenlijk zodat je binnen dat veilige gebied blijft.

Nu worden er door verschillende mensen regels gemaakt en bedacht. Regels die ik in de klas heb, zal een andere juf of meester misschien wel heel gek of onzin vinden. Zo is dat ook bij ons. Een regel die God speciaal voor het volk Israël gemaakt heeft, hoeft voor ons niet belangrijk meer te zijn. (voorbeeld!?). Hetzelfde geldt voor de gemeenten waar Paulus naar schreef. De eerste christengemeenten hadden nog geen voorbeeldgemeente waar ze naar konden kijken, dus sommige dingen liepen mis binnen de gemeente. Paulus heeft een aantal brieven naar gemeentes gestuurd, denk maar aan Filippenzen of Efeze. Hij gaf ze dan tips of regels waardoor ze hun aandacht beter op God konden richten. Ook wij kunnen hier wijze lessen uit halen, dit betekend alleen niet wij die regels ook zo moeten houden. Dit geldt ook voor de regels die de mensen in de Middeleeuwen bedacht hadden, zijn voor ons misschien wel helemaal niet meer belangrijk. Of juist wel! Misschien zijn die regels van Israël, van Efeze of van de steentijd wel  heel goed voor ons!

Regels komen vaak niet zomaar uit de lucht vallen. De meeste regels die wij in het christendom hebben, komen uit Gods Woord. Als eerst natuurlijk de 10 geboden. Daarnaast heeft Jezus toen hij op aarde was de mensen ook allerlei leefregels gegeven. Daarna de discipelen, Paulus en ook in allerlei andere Bijbelboeken. Niet alle regels zijn ook regelrecht hier vandaan. Er zijn ook regels die mensen zelf hebben bedacht. Zo was er bijvoorbeeld in de jaren 60 de vrouwenemancipatie. De vrouwen wilde gelijk zijn aan de mannen. Ze verzette zich tegen de standaard regels en ze wilden hetzelfde als de mannen. In die tijd droegen de mannen spijkerbroeken. In die gekte gingen de vrouwen ook expres spijkerbroeken dragen zodat ze hetzelfde waren als de mannen. De kerk was hier natuurlijk op tegen, omdat vrouwen niet moeten doen alsof ze mannen zijn (en andersom). Intussen is dit al lang geleden en zijn er voor vrouwen gewoon vrouwenbroeken gekomen. Maar binnen de kerk zijn er nog steeds mensen die in die traditie blijven. De regel die toen belangrijk was om niet met de emanciperende wereld mee te gaan, houden sommige mensen nu nog vast. Is er dan een Bijbeltekst aan te wijzen voor deze regel?

Als je in de Bijbel leest staat er in Deuteronomium 22:5 ; ‘De kleren van een man mogen niet door een vrouw gedragen worden, en een man mag geen vrouwenkleding aantrekken, want ieder die dat doet, is voor de Heere, uw God een gruwel’

Het is belangrijk om ook deze tekst in de context te lezen, zoals we alle teksten in de Bijbel zo moeten lezen. Het gaat hier om het verkleedpartijen binnen een Kanaänitische godsdienstige praktijk. Mannen en vrouwen wisselden hun kleding (travestie) om gelegenheid te hebben tot het plegen van ontucht. In deze tekst gaat het dus niet simpel over mode, stijl of kleding.

De kerk in de jaren 60 heeft deze tekst dus goed begrepen. Ze hebben de rokkenregel toen goed ingesteld om het verschil te maken met al die vrouwen die als mannen door het leven wilden gaan. Intussen heeft de rokkenregel niet meer de betekenis zoals die in de jaren 60 gold, het is een vaste traditie geworden.

Dit wil niet zeggen dat het geen goede traditie is. Want we hebben onze kleding gekregen om schaamte te bedekken. Sommige broeken voldoen hier zeker niet aan, maar dat is met rokjes net zo. Het is bij kleding belangrijk om te kijken waarom je het draagt en of het nog wel echt aan de eis voldoet. Het is echt niet zo dat al die 1500 leerlingen de PM met broeken naar de hel gaan, en die 50 met rokjes zijn wel goed. Gelukkig niet zeg! Als je naar een reformatorische school kijkt, ga bijvoorbeeld eens een morgen voor het hoornbeeck zitten, dan kun je je nog afvragen in hoeverre de kleding bedoelt is voor de schaamte bedekking net als bij Adam en Eva. Moeten we een voorbeeld zijn met onze brede riemen of korte rokjes, wat zijn het!?

Ook nog een leuke regel is de tv. Natuurlijk zullen veel van ons geen grote tv en rijen films in de huiskamer hebben staan. Stel je voor dat je opeens huisbezoek krijgt, of andere mensen zien het, de mensen zullen wel denken.. Vooral op de Nederlandse televisie komen genoeg dingen die niet goed zijn, waar veel vloeken in naar voren komen of wat gewoon onzinnige tijdsbesteding is. Wel een beetje hypocriet dat tegenwoordig iedereen een computer heeft staan waar je gewoon alles op kunt kijken. Dan maakt het ook niet meer zoveel uit of je het gewoon in het openbaar via de televisie doet of schijnheilig achter je computer. Of misschien de regel wat aanpassen, geen televisie én geen computer met Internet.. dan kun je tenminste echt zeggen dat je geen televisie hebt. En dus geen films, programma’s e.d. kijkt.

Er zijn hier ook vast jongens en misschien ook wel meiden die super veel van voetbal houden. Het is gaaf om te zien als mensen een spel zo goed kunnen spelen. Alleen nu is er een regel.. die zegt dat we geen voetbal volgen, geen wedstrijden bezoeken en ook niet kijken via de televisie. Nu hebben de meeste ook geen televisie, maar via de computer wordt toch de voetbal met elke wedstrijd gevolgd! Waarom dan niet gewoon naar de voetbalwedstrijd in de kuip of lekker op de bank voor de televisie maar wel via de computer?

Je ziet dat er veel regels zijn, die ook door ons vaak best wel naar geluisterd wordt, maar eigenlijk zijn we zo hypocriet als wat. Er is een enorm grijs gebied, mag dat nu wel, of waarom mag dat nu juist niet? Misschien kijk je wel beschuldigend naar de mensen die een grote tv hebben, of stiekem voelen we onszelf toch net iets beter dat wij die tenminste niet hebben. Maar ben je echt zo volgzaam in die regels? Of is er zo genaamd een legale manier om keihard tegen die regels in te gaan?

Bij alles wat je doet is het belangrijk om te bedenken waarom je het doet, en wat voor nut het heeft. Waarom kijk ik eigenlijk die programma’s via Internet? En wat heeft het voor nut? Waarom kijk ik het niet via de televisie? Waarom ga ik niet naar een voetbalwedstrijd, maar kijk ik maandagmorgen wel de uitslag? Waarom eigenlijk? Wat is eigenlijk het nut van alles wat ik doe?

Zo heb je vaak nog veel meer algemene regels die we binnen de refo wereld hebben. Nu is alleen het lastige dat ieder gezin ook weer eigen regels stelt. Sowieso zie je binnen gezinnen dat deze algemene regels al steeds meer los gelaten worden. Iedere ouder heeft zo weer zijn eigen regels die hij belangrijk vindt. Maar dan heb je nog die leuke regels voor jongeren. ‘je moet zaterdagavond 12u thuis zijn’. Waarom mag je vrijdag wel later thuis komen en zaterdag niet? Wat maken die 5 minuten nou uit? En wat maakt dat halve uurtje nou uit, en dat uurtje?

Eigenlijk maakt die 5 minuten inderdaad niks uit. Maar als die 5 minuten helemaal niks uit maken, waarom dan niet gewoon 5 minuten eerder? Het leuke is natuurlijk om bij elke regel de grens op te zoeken. Waarom niet gewoon net iets óver die grens? Als het toch niet uitmaakt…

Bij alle regels en tradities kun je wel gaan kijken of die wel echt nut heeft. En als er niet echt uitleg voor is, waarom zou je die regel dan gehoorzamen? Het is inderdaad zo dat ouders soms belachelijke regels bedenken, waar je het helemaal niet mee eens bent. Wij snappen soms onze ouders helemaal niet, en zo is het ook andersom. Maar moeten we elkaar helemaal snappen, moeten regels echt een uitleg hebben, wil je ze pas gehoorzamen? Zoals ik eerder al zie, zijn regels nodig voor orde. Maar bij de beoordeling van regels zijn er ook nog andere belangrijke dingen waar we op moeten letten. Een regel is lang niet altijd te bewijzen uit de Bijbel, en soms slaan ze helemaal nergens op. Waarom zou je hem dan gehoorzamen?

Toch zeg ik dan: omdat God het zegt! Niet direct met een uitleg over die regel, maar wel door het 5e gebod. Als je ouders van jou iets vragen, of jou een regel opleggen, moet je die gehoorzamen, hoe dom die misschien ook is. Dit is gewoon simpel. We zullen die regel dan gewoon moeten gehoorzamen omdat onze ouders het van ons vragen. Hier is 1 uitzondering op, en dat is wanneer de regel tegen Gods regel ingaan. Dus als jij van je ouders moet liegen of iets anders, dan gaat dat tegen God in, dus dan is God belangrijker als je ouders. Het staat ook in Efeze 6 vers 1: kinderen, wees je ouders gehoorzaam in de Heere, want dat is juist.

Soms ben je in een situatie dat je ouders je niet zien, of hier nooit een regel over hebben afgesproken. Wat doe je dan? Gewoon maar lekker meegaan met de wereld? Echt waar, het is vaak lastig om goed te beoordelen of je iets wel of niet moet doen. Maar eigenlijk is het vaak ook gewoon heel simpel. Luisteren naar je geweten! Ieder mens heeft van God een geweten gekregen, waar je naar moet handelen. Dit geweten wordt ook bepaald door de regels en tradities van je kerk en je ouders. Luister naar je geweten, en ga er niet tegen in. Voor de een zal dat betekenen dat je bijvoorbeeld gerust op zaterdagavond pas om 12 uur naar huis gaat, terwijl bij de ander het stemmetje om 11 uur al begint te roepen: ga naar huis! Echt waar, neem je geweten serieus. Het is er niet voor niets, het kan je voor veel zonde bewaren.

Nu is het alleen zo dat je niet altijd kan leunen op de regels van je ouders. Later mag je zelf je eigen draai geven aan de regels die je wilt of niet. Dan wordt het pas makkelijk, dan hoef je tenminste niet meer naar die domme regels van je ouders te luisteren, toch? Dan hoeven we alleen naar de 10 geboden te kijken en misschien ook nog wel naar andere regels die je regelrecht uit de Bijbel kunt halen. Maar de regels en tradities die helemaal niet belangrijk zijn kunnen we dan gewoon laten schieten.

Om te kijken of regels en tradities waardeloos zijn of misschien juist wel heel waardevol, kunnen niet altijd heel concreet in de Bijbel vinden. Soms zijn er misschien ook bepaalde tradities die niet direct bijbels zijn, maar gegroeid zijn in een plaatselijke situatie. Houd dan de hoofdzaak in het oog en pas je aan in de bijzaken.  Paulus zegt daar iets heel wijs over. Dan kun je misschien alle regels en tradities achter je laten maar leef dan naar de tekst uit 1 Korinthe 10 vers 31 ‘Of u dus eet of drinkt of iets anders doet, doe alles tot eer van God.’ Of je nu een rok of een broek draagt, of je de tienden aan goede doelen geeft of niet, maak je keuzes bewust! Je hoeft echt niet vroom te gaan leven, en je hoeft er echt niet als perfecte refo uit te zien, maar je eten, je kleding, je muziek, je vrije tijd, doe alles tot eer van God!

Iedereen hier weet heel goed wat goed en fout is, wat goede regels zijn en niet. We hebben al zo lang naar de kerk mogen gaan, Bijbelverhalen gehoord en onderwijs gekregen. We hebben al jaren geleefd met regels en tradities. Dus we weten echt wel wat goed is en niet. Het enige is dat we er soms nog naar moeten gaan leven. Doe wat je moet doen, en begin er nu mee! Zoek niet die grijze gebieden op, en ga niet telkens tegen de regel in maar luister naar de woorden van God, die Paulus zo mooi verwoord heeft ‘Doe alles tot eer van God’.

Het makkelijkste is om te zeggen, ‘ja zo zou het moeten zijn’. Dit is alleen niet zo nuttig om dat te zeggen en het daar dan bij te laten. Bekijk liever concreet hoe het nu is, en wat je er aan kunt doen om dit te veranderen. Vanavond spreken we deze regel af: bij het beantwoorden van de vragen mag niemand zeggen ‘tsjaa.. zo zou het moeten zijn’. Kies liever radicaal, en hierbij kunnen de bestaande regels je goed helpen.